Prin Albania, cu sufletul deschis

Etichete

Ali Pașa, Apollonia, Berat, Butrint, Gjirokastër, Ilir și Mila Shehu, Kopi Kyçyku, Korçë, Krujë, Moscopole, Muzeul Onufri, Pogradec, Sarandë, Skanderbeg, Villa Joanna & Mattheo

Domnul academician Kopi Kyçyku, la Pogradec

Am descoperit această frumoasă țară în anul 2012, în timpul unui infotrip organizat de Asociația Jurnaliștilor și Scriitorilor de Turism din România (AJTR) și am revenit în 2014, la invitația domnului Samy Shiba, pe atunci, ambasador al Republicii Albania în România. Prin ce locuri frumoase am trecut, ce peisaje deosebite am văzut, ce parcuri arheologice am descoperit, ce râuri limpezi mi-au încântat privirea și mi-au ostoit setea, ce oameni primitori am întâlnit! Doar drumurile lăsau de dorit, dar dacă mașina n-ar fi simțit impactul dur cu acestea, poate că nici nu le-aș fi băgat în seamă. Peisajul era deprins parcă din cărțile de povești! Și, peste toate, ce capitală europeană am descoperit! Tirana, m-a încântat cu clădirile frumoase, cu parcurile îngrijite, cu străzile curate și enumerarea ar putea continua mult timp. Toate aceste locuri ne-au fost arătate de domnul academician Kopi Kyçyku, un om pentru care Albania este patria natală pe care o iubește nespus de mult, iar România, a doua lui țară. Poate și datorită faptului că limba română nu are secrete pentru domnul Kopi Kyçyku, el a reușit, în cele câteva zile cât ne-a însoțit pe drumurile Albaniei, să ne transmită bucuria de a vedea această țară, de a o cunoaște și, mai ales, ne-a insuflat dorința de a ne întoarce, iar și iar, pe aceste meleaguri.

Pentru mine revenirea s-a întâmplat, în 2021 fiind oaspetele Albaniei pentru a patra oară! Și tot patru au fost obiectivele mele principale în excursia din anul acesta:

Lacul Ohrid la Pogradec

● Pogradec, orașul aflat pe malul lacului Ohrid, (o adevărată mare interioară cu valuri, cu plaje, cu ape curate, frumos colorate) și împrejurimile sale: situl arheologic Lin cu a sa biserică paleocreștină, orașul Korçë și satul Moscopole (Voskopojë în albaneză) locuite de aromâni, recunoscuți de curând ca minoritate națională română în Albania. Moscopole, prin 1760 avea o populație de 60.000 de locuitori, și era al doilea oraș ca număr de locuitori din Balcani, centru cultural și comercial al aromânilor, locul unde a apărut prima tipografie din Balcani și unde se găsea o universitate. Moscopole a fost distrus de armata lui Ali Pașa în anul 1788. Parte dintre supraviețuitori au emigrat în Europa, parte s-au mutat în orașul Korçë.

Berat

● Berat, aflat pe lista patrimoniului cultural mondial UNESCO, supranumit „orașul cu ferestre suprapuse” (așa cum m-a corectat domnul academician Kopi Kyçyku), cetatea cu muzeul „Onufri”, dar și plimbarea pe străduțele înguste, pietruite și în pantă, deseori accentuată, ale orașului vechi. Când ajungeți prin aceste locuri nu ratați o vizită și poate chiar o cazare la Hotel Bar Restorant Guva Mangalem. N-o să regretați!

Sarandë

● Orașul stațiune Sarandë de la țărmul Mării Ionice împreună cu plajele și împrejurimile sale, parcul arheologic Butrint, castelul Lëkurës de unde ai cea mai frumoasă perspectivă asupra împrejurimilor, castelele și garnizoanele lui Ali Pașa, iar ceva mai departe, la 50 km, localitatea Gjirokastër, aflată și ea pe lista patrimoniului cultural mondial UNESCO, dar și Blue Eye (Syri i kaltër), acest „ochi albastru de apă de la izvoarele râului Bistricë.

Gjirokastër

● Zona de plajă Durres – Golem, aflată în apropiere de Tirana, pe țărmul Mării Adriatice.
Farmecul acestei țări, predominant muntoasă, este dat și de varietatea de plaje, amenajate sau sălbatice, pe care le întâlnești pe partea de vest a țării, din nordul până în sudul acesteia.

Apollonia

Deși plajele sunt primitoare, apa caldă te îndeamnă să faci baie până târziu la apusul soarelui iar tavernele și restaurantele te îmbie să guști o mulțime de mâncăruri, multe tradiționale albaneze, două obiective turistice nu pot fi ratate dacă v-ați hotărât să petreceți mai multe zile aici: parcul arheologic Apollonia, aflat la130 km, și castelul de la Krujë al lui Skanderbeg, Giorgi Kastrioti pe numele său adevărat, eroul naţional al albanezilor, aflat la 45 km distanță de Durres.

Ochiul Albastru (Blue Eye)

Toate aceste amănunte le puteți afla și din articole, ghiduri și prospecte turistice, dar e altfel când străbați, la pas, locurile. Ceea ce nu puteți ști decât dacă mergeți în Albania este cât de ospitalieri sunt oamenii locului. Dacă despre domnul Kopi Kyçyku v-am vorbit mai sus, despre alții vă voi spune acum câteva cuvinte.

Ilir Shehu

Eram prin 2014 în Sarandë, făceam ultimele fotografii pe faleză când cineva mă întreabă dacă nu caut cazare. I-am mulțumit de întrebare și i-am spus că sejurul meu în Sarandë se încheiase. Atunci, m-a invitat ca în următoarele mele excursii să mă cazez și la pensiunea lui, Villa Joanna & Mattheo. M-a impresionat propunerea. Dorind să parafez înțelegerea i-am oferit o sticlă de palincă. Neavând timp să mă aștepte până mergeam la hotel s-o iau, a trebuit să găsesc o soluție de avarie. I-am lăsat palinca la un chioșc de ziare de unde, câteva zile mai târziu, a recuperat-o! Au fost doar 5 minute în care s-a legat o prietenie. Anul acesta am fost oaspetele familiei Ilir și Mila Shehu. Vila cu 10 camere, curtea plină cu peste 200 de specii de flori plantate pe rând astfel încât să înflorească tot sezonul, îngrijite cu dragoste de Mila, grătarul pe care Ilir a pregătit peștii prinși în apele mării în acea zi, chiar și cele două broaște țestoase, animalele lor de companie, mi-au rămas în suflet. Până la o viitoare vizită, pentru că, fără putință de tăgadă, voi reveni la Sarande, îmi vor lipsi conversațiile de dis-de dimineață sau de noaptea târziu cu Ilir.

Villa Joanna & Mattheo

Plecând spre Durres am fost puțin trist. Rezervasem o cameră într-un hotel și eram convins că discuțiile frumoase cu prietenii albanezi s-au sfârșit. Nimic mai fals! De cum am intrat în parcarea hotelului Al-Mar, mai târziu aveam să aflu că denumirea vine de la „marea albaneză”, ne-a întâmpinat un domn. Puțin mai târziu aveam să aflu că îl cheamă Gëlim Çulaj și este șeful hotelului pe care-l conduce cu un profesionalism deosebit. Și nici n-ar putea să fie altfel, domnul Çulaj având în spate o experienţă de 25 de ani în domeniul turistic-hotelier.

Gëlim Çulaj

Apoi, am observat că aceasta este o afacere de familie, soția lui, Elvana, având grijă ca lucrurile să decurgă normal în bucătărie iar cei doi fii, Ergin, proaspăt absolvent al anului întâi de la Facultatea de Medicină din Tirana și mezinul, liceanul Laert, ocupându-se de zona de recepţie și restaurant, toate acestea petrecându-se, bineînțeles, sub atenta supraveghere a tatălui. Și aici ne-am simțit ca acasă, întâlnind aceeași bună primire. Au urmat alte convorbiri până la ceas târziu din noapte, din care am aflat astfel lucruri foarte interesante despre dezvoltarea fantastică pe care am văzut-o în Albania, de la prima vizită a mea de acum 9 ani.

Totul se datorează unui om pe nume Edi Rama, politician și pictor albanez recunoscut pe plan mondial, fost profesor la Academia de Arte din Tirana, disident, membru activ în timpul revoluției anti-comuniste, fost primar al Tiranei între 2000 și 2011, apoi, din 2013, prim-ministru al țării sale, aflat la al treilea mandat. Așa cum a schimbat fața capitalei Tirana, tot așa a modernizat Albania, de la deschiderea sălilor de cinematograf în care au început să fie proiectate filme de la Hollywood până la impresionantele lucrări de infrastructură, drumuri, poduri, viaducte, tuneluri, autostrăzi etc., lucrări pe care le-am văzut începând și terminându-se într-un timp incredibil de scurt, centura orașului Vlorë, tăiată în stânca muntelui la o altitudine impresionantă sau tunelul de la Elbasan, fiind doar două exemple. Lucrurile nu se opresc aici, construirea viitorului port turistic Durres, o investiție de două miliarde de dolari, urmează să se înfăptuiască în următorii 5 ani. Și dacă după prima mea vizită spuneam că drumurile lăsau de dorit, azi, la doar nouă ani distanță, acestea sunt de nerecunoscut. 1.500 km am condus prin regiunile centrale și sudice ale Albaniei și n-am văzut nici măcar o groapă în asfalt!

Al-Mar Hotel Bar Restaurant

Închei cu o invitație. Vizitați Albania cu sufletul deschis! Sper că aceste rânduri vor reuși să alunge spaimele românilor care atunci când au auzit unde vreau să merg s-au luat cu mâinile de cap. Contrar opiniilor, Albania este o ţară foarte sigură. Am fost primiți peste tot cu o ospitalitate desăvârșită, tipic albaneză, pot spune. Am fost întâmpinați ca niște membri ai familiei lor pe care nu i-au văzut de mult, mult timp, n-am fost furați, n-am fost fugăriți sau bătuți. Nu a umblat nimeni după noi ca să vadă ce facem, unde mergem și cu cine vorbim!

Vacanță plăcută şi drumuri fără evenimente în Albania!

Plaja Mango – Sarandë

Mulțumesc domnului academician Kopi Kyçyku pentru traducerea în limba albaneză a articolului de mai sus.

Shkrimtari dhe fotoreporter rumun Mihai Vasile ka botuar në shtypin rumun artikullin që vijon, të ilustruar me fotografi nga vendi ynë:

Nëpër Shqipëri, me zemër të hapur.

Këtë vend të bukur e zbulova në vitin 2012, gjatë një udhëtimi të organizuar nga Shoqata e Gazetarëve dhe Shkrimtarëve të Turizmit të Rumanisë (AJTR) dhe u riktheva atje më 2014, me ftesë të zotit Sami Shiba, në atë kohë ambasador i Republikës së Shqipërisë në Rumani. Nëpër sa vise të bukura kalova, ç’pejzazhe të pazakontë pashë, ç’parqe arkeologjike zbulova, ç’lumenj të kthjelltë ma ngazëllyen syrin dhe ma shuan etjen, ç’njerëz bujarë takova! Vetëm rrugët linin për të dëshiruar, por në rast se makina nuk do të kishte ndjerë kontaktin e ashpër me to, ndoshta nuk do t’i kisha përfillur. Pejzazhi sikur ishte shkëputur nga librat me përralla! Dhe, mbi të gjitha, ç’kryeqytet evropian zbulova! Tirana më këndelli me ndërtesat e bukura, me parqet e mirëmbajtur, me rrugët e pastra dhe numurimi mund të vazhdonte shumë gjatë. Të gjitha këto vise na u treguan nga zoti akademik Kopi Kyçyku, një njeri për të cilin Shqipëria është vendi i lindjes, që e do jashtë mase, ndërsa Rumania atdhe i dytë. Ndoshta edhe për faktin që gjuha rumune nuk ka të fshehta për zotin Kopi Kyçyku, ai ia doli mbanë që, gjatë disa ditëve që na shoqëroi nëpër rrugët e Shqipërisë, të na mbillte gëzimin e shikimit të këtij vendi, për ta njohur e sidomos na ushqeu dëshirën për t’u rikthyer sërish e sërish në ato treva. Një gjë e tillë me mua ndodhi më 2021 si mik për të katërtën herë i Shqipërisë. Dhe pò katër ishin pikësynimet e mia kryesore gjatë ekskursionit të sivjetëm.

● Pogradeci, qyteti buzë liqenit të Ohrit (një det i vërtetë i brendshëm me valë, me plazhe, me ujra të pastra, të ngjyrosura hijshëm) e me rrethinat e veta: pika arkeologjike e Linit me kishën e vet paleokristiane; qyteti i Korçës dhe fshati Voskopojë, banuar nga arumunë, të cilët tani së fundi janë njohur si pakicë kombëtare në Shqipëri. Voskopoja rreth vitit 1760 kishte 60.000 banorë dhe numerikisht ishte qyteti i dytë më i madh në Ballkan, qëndër kulturore dhe tregtare e arumunëve, vendi ku u vendos shtypshkronja e parë e Ballkanit dhe u çel një universitet. Voskopoja u shkatërrua nga ushtria e Ali Pashës më 1788. Një pjesë e të mbijetuarve emigruan në Evropë, ndërsa pjesa tjetër u zhvendosën në qytetin e Korçës.

● Berati, që gjendet në listën e trashëgimisë kulturore botërore të UNESKO-s, i quajtur “qyteti i një mbi një dritareve” (sikurse ma qartësoi akademiku Kopi Kyçyku), qyteza me muzeun “Onufri”, por edhe shëtitja nëpër rrugicat e ngushta, të kalldrëmuara dhe të pjerrta, shpesh jo pak, të qytetit të lashtë. Kur të mbërrini në këto vise mos rrini pa bërë një vizitë dhe ndoshta të kaloni një natë në Hotel Bar Restorant Guva Mangalem. Nuk do të pendoheni!

● Qyteti turistik Sarandë në breg të Detit Jon bashkë me plazhet dhe rrethinat, parku arkeologjik Butrint, kështjella Lëkurës, nga ku shihet bukuria e trevës, kështjellat dhe garnizonet e Ali Pashës, ndërsa 50 kilometra më tej, qyteti Gjirokastër, edhe ky në listën e trashëgimisë kulturore botërore UNESKO, por edhe Blue Eye (Syri i Kaltër) – “sy” i kaltër me ujë nga burimet e lumit Bistricë.

● Zona e plazhit Durrës – Golem, në afërsi të Tiranës, në buzë të Detit Adriatik. Magjia e Shqipërisë, këtij vendi, kryesisht malor, përbëhet edhe nga larmia e plazheve, të sistemuara ose të virgjra, që i has në pjesën lindore të vendit, nga Veriu deri në Jug të tij. Megjithëse plazhet janë bujare, uji i ngrohtë të shtyn të bësh banjë deri vonë, pas perëndimit të diellit, ndërsa tavernat dhe restorantet të dehin për të shijuar një morì gjellësh, shumica tradicionale shqiptare. Dy objektiva turistike nuk mund të anashkalohen po qe se e keni ndarë mendjen të rrini shumë ditë aty: parku arkeologjik Apollonia, 130 kilometra dhe kështjella në Krujë e Skënderbeut (emri i vërtetë Gjergj Kastrioti), heroi kombëtar i shqiptarëve, 45 kilometra nga Durrësi.

Të gjitha këto hollësi mund t’i mësoni edhe nga artikujt, nga guidat dhe prospektet turistike, por është ndryshe kur i shkel me këmbë ato vise. Ajo që nuk mund ta kuptoni përveçse duke shkuar në Shqipëri, është sa mikpritës janë njerëzit e saj. Nëqoftëse për zotin Kopi Kyçyku ju fola më sipër, për të tjerët do t’ju them disa fjalë në vijim.

Më 2014 isha në Sarandë, po bëja fotografitë e fundit në breg dhe dikush më pyeti nëse kisha nevojë për strehim. E falenderova për pyetjen dhe shtova se qëndrimi im në Sarandë kishte përfunduar. Atëhere më ftoi që në ekskursionet e mia të ardhshme të shkoja edhe në pensionin e tij Vila Joanna & Matheo. Propozimi më la mbresë. Si për ta paraprirë marrëveshjen mendova t’i dhuroja një shishe me raki rrushi. Duke mos pasur kohë të më priste derisa të shkoja në hotel për ta marrë shishen, ia lashë në një kjoskë shitjeje gazetash nga ku pas disa ditësh e kishte marrë. Pra mjaftuan vetëm 5 minuta për të lidhur një miqësi dhe sivjet isha miku i familjes Ilir e Mila Shehu. Vila e tyre me 10 dhoma, me oborrin me mbi 200 lloje lulesh të mbjella duar duar në mënyrë që të çelin gjatë tërë stinës, të përkujdesura me dashuri nga Mila, zgara ku Iliri poqi peshq të kapur në ujrat e detit atë ditë, madje edhe dy breshkat “mikesha” të familjes, më hynë në shpirt. Derisa të rikthehem në Sarandë, do të më mungojnë bisedat që bëja me Ilirin në mëngjez herët dhe natën vonë.

Duke udhëtuar drejt Durrësit, ndjehesha disi i trishtë. Pata rezervuar dhomë në një hotel dhe isha i bindur që bisedat e bukura me miqtë shqiptarë kishin marrë fund. Por kjo nuk doli e vërtetë! Sapo hyra në vendparkimin e hotelit Al-Mar, që, siç e mora vesh më vonë, emri i rridhte nga “deti shqiptar”, na priti një zotëri. E quajnë Gëzim Çulaj dhe është përgjegjësi i hotelit të cilin e drejton me profesionalizëm të mirëfilltë. Dhe nuk mund të ndodhë ndryshe përderisa zoti Çulaj ka një përvojë 25-vjeçare në lëmin turistik –hotelier. Fill paskëtaj dëgjova se ky është biznes familjar. E shoqja, Elvana, kujdeset që në kuzhinë gjithçka të ecë normalisht, ndërsa dy djemtë e çiftit, Ergini, që sapo ka mbaruar vitin e parë të Fakultetit të Mjekësisë në Tiranë dhe gjimnazisti Laert, merren me recepsionin dhe restorantin. Të gjitha këto vetëkuptohet që zhvillohen nën vëzhgimin e vëmendshëm të babait. Edhe aty u ndjemë si në shtëpi, të qarkuar nga e njëjta pritje e ngrohtë. Vazhduam biseda të tjera deri natën vonë nga të cilat mësova gjëra tepër interesantr për zhvillimin fantastik që më panë sytë në Shqipëri, qysh në vizitën e parë të 9 viteve të shkuar.

Të gjitha arritjet lidhen me një njeri, me emrin Edi Rama, politikan e piktor shqiptar, i njohur në shkallë botërore, ish-pedagog në Akademinë e Arteve të Tiranës, disident, pjesëtar aktiv në kohën e revolucionit antikomunist, ish-kryebashkiak i kryeqytetit Tiranë, që e ka modernizuar Shqipërinë, duke filluar me çeljen e sallave të kinemave në të cilat filluan të shfaqeshin filma të Hollivudit e deri në punime mbresëlënëse në infrastrukturë, rrugë, ura, viadukte, tunele, autostrada etj, që i kam parë në fillimet e tyre dhe që kanë përfunduar në një kohë pabesueshmërisht të shkurtër, unaza e qytetit Vlorë e çarë në shkëmb malor me lartësi befasuese apo tuneli i Elbasanit, për të dhënë kësisoj vetëm dy shëmbuj. Punët nuk ndalen me kaq. Ndërtimi i portit të ardhshëm turistik të Durrësit, një investim prej dy miliardë dollarë, do të kryhet në 5 vitet e ardhshëm. Dhe, nëse pas vizitës sime të parë thosha që rrugët linin për të dëshiruar, sot, pas vetëm dy vjetësh, janë transformuar aq shumë sa nuk njihen më. 1.500 kilometra kam përshkuar nëpër krahinat qëndrore dhe jugore të Shqipërisë dhe nuk kam parë asnjë gropë në asfalt!

Po e mbyll me një ftesë. Vizitojeni Shqipërinë me zemër të hapur! Shpresoj që këto rreshta do t’ia dalin mbanë të largojnë frikën e rumunëve, të cilët atëhere kur dëgjuan ku dua të shkoj, vunë duart në kokë. Ndryshe nga mendime të tilla, Shqipëria është një vend tepër i sigurtë. Mund të them se kudo u pritëm me një bujari të përkryer, tipike shqiptare. U trajtuam si pjesëtarë të familjes së tyre, të cilët nuk i patën parë prej një kohë shumë-shumë të gjatë; nuk na vodhëm, nuk na përndoqën apo rrahur. Askush nuk na u vu nga pas për të parë çfarë bëjmë, ku shkojmë dhe me kë flasim!

Pushime të këndshme dhe udhë pa probleme në Shqipëri!

Lin – biserica paleocreștină